Amaç – Sonuç Cümleleri

• Amaç – sonuç cümleleri; bildirdikleri eylemin hangi hedefe, amaca yönelik gerçekleştirildiğini belirten cümlelerdir. Amaç – sonuç cümlelerinin yüklemlerine “Hangi amaçla?” sorusu yöneltildiğinde cümlenin içinden buna cevap alabilirsiniz.
• Ayrıca, amaç anlamı “-mek için,  -mek üzere,  diye, istemek, hedeflemek” vb sözcükler ve “-e, -a” ekleri yardımıyla sağlanır.

Örnekler:  

– Düğün masraflarını karşılamak için biraz birikim yaptı.
(Hangi amaçla birikim yaptı ? = düğün masraflarını karşılamak  amacıyla)

– Kardeşini göreyim diye bunca yolu geldim.
(Hangi amaçla geldim ?= Kardeşini görmek amacıyla)

-Arkadaşlarıyla alışveriş yapmak üzere evden ayrılmıştı.
(Hangi amaçla ayrılmıştı ? = alışveriş yapmak amacıyla)

–  Oraya tüm zorluklara rağmen okumaya gitti.
(Hangi amaçla gitti? = okumak amacıyla)

İPUCU:

Amaç sonuç cümlelerinde;

İki tane yargı vardır. Birinci yargı cümledeki amacı, ikinci yargı ise o amaçla yapılan sonucu ifade eder. Çoğu zaman birinci yargının (amacın) gerçekleşip gerçekleşmediği belli değildir; fakat ikinci yargı (sonuç) gerçekleşmiştir.

Örneğin:  

• Erken uyanmak için saatini kurdu.
  Gerçekleştiği belli olmayan yargı = Erken uyanmak
  Gerçekleşmiş olan yargı = saatini kurdu

• En güzel fotoğrafı çekmek için iyi bir makine satın aldı.
  Gerçekleştiği belli olmayan yargı : En güzel fotoğrafı çekmek
  Gerçekleşen yargı: Yola koyulmak.

• Sokak çeşmelerinden akan suyu tahlil etmek amacıyla numuneler alındı.
  Gerçekleştiği belli olmayan yargı: En güzel fotoğrafı çekmek
  Gerçekleşen yargı: Yola koyulmak.

• Dişlerim çürümesin diye günde üç kez dişlerimi fırçalıyorum.
  Gerçekleştiği belli olmayan yargı:  Dişlerin çürümesi
  Gerçekleşen yargı: günde üç kez dişlerimi fırçalamak.

Amaç – Sonuç Cümlelerine Örnekler:

• Bu eski kenti bütünüyle ortaya çıkarmak için yıllarca çalıştım.
• Çalışmalarıyla gençleri yakın tarihimizle ilgili bilgilendirmeyi hedefliyor.
• Öğrencilere yardımcı olsun diye hazırladım bu siteyi.
• Dernek, kimsesiz çocukları madde bağımlılığından uzaklaştırmak amacıyla kuruldu.
• Mehmet Bey, kürsü konuşmasını yapmak üzere ayağa kalktı.
• Yabancı dilimi geliştirmek için dil kursuna yazıldım.
• Annemi mutlu edeyim diye yatağımı topladım.
• Bu kavurucu sıcaklardan kurtulmak istediğimizden sahile yüzmeye gittik.
• Aracını muayene ettirmeye istasyona gitmişlerdi.
• Kapının kilidini açmak için anahtarını çıkardı.

Amaç – sonuç cümleleri ile neden – sonuç cümleleri arasındaki fark nedir?

• Amaç – sonuç ve neden – sonuç cümleleri, cümlede anlam konusunun belki de en fazla karıştırılan iki unsurdur. Bunun başlıca sebebi, her ikisine de aynı soruların sorulabiliyor olması ve bu sorulara cümleden cevap alınabiliyor olmasıdır.  Her iki cümlenin yüklemine;
  • Niçin?
  • Neden?
  • Ne diye?

gibi sorular sorduğunuzda cevap alabildiğinizi görürsünüz. Ancak aradaki fark; amaç – sonuç cümlelerinde 1. yargının (amacın) gerçekleşip gerçekleşmediği belli değildir (bilinmez), neden – sonuç cümlelerinde ise her iki yargı da gerçekleşmiştir (bilinir).

Örneğin:

Amaç – Sonuç;
İngilizceyi öğrenmek için yurt dışına gitti.
(Niçin yurt dışına gitti? = İngilizceyi öğrenmek için)
(Sonuç = yurt dışına gitti : gerçekleşmiştir) 
(Amaç = İngilizceyi öğrenmek : İngilizceyi öğrendi mi? Belli değil) 

Neden – Sonuç;
İngilizceyi iyi öğrendiği için yurt dışı tatilinde çok rahat etti.
(Sonuç = yurt dışı tatilinde rahat etti : gerçekleşmiştir) 
(Neden = İngilizceyi iyi öğrenmiş olması : İngilizceyi öğrenmiş mi? Evet) 

İPUCU:

Amaç – sonuç cümleleri ile neden – sonuç cümlelerini karıştırmamak için; cümledeki amaç veya neden anlamını sağlayan “için, diye, -e,  -a” sözcük ve eklerinin yerine, aynı anlamı “amacıyla”  sözcüğünü kullanarak kurmaya çalıştığınızda cümlenin anlamında bir bozulma olmuyorsa kesin bir şekilde bu cümle “amaç – sonuç“, bozulma meydana geliyorsa “neden – sonuç” cümlesidir diyebilirsiniz.

Örneğin:

• Direksiyon sınavında heyecanlandığı için sınavı geçemedi.
• Direksiyon sınavında heyecanlanması amacıyla sınavı geçemedi. (Neden – sonuç)

Bu cümledeki heyecanlanmanın bir amacı değil nedeni vardır. Bu yüzden, “için” kelimesi yerine “amacıyla” sözcüğü getirildiğinde anlamsız bir cümle ortaya çıkmaktadır.

• Direksiyon sınavında heyecanlanmamak için nefes egzersizleri yaptı.
• Direksiyon sınavında heyecanlanmamak amacıyla nefes egzersizleri yaptı. (Amaç – sonuç)

Bu cümledeki nefes egzersizleri yapmanın bir  amacı olduğu için “amacıyla” sözcüğü getirildiğinde cümlenin anlamında bir bozulma meydana gelmemektedir.