Belirtme Sıfatları Çeşitleri ve Örnekleri

Belirtme sıfatları varlıkları işaret, sayı, belirsizlik veya soru yoluyla belirten sözcüklerdir. Yani nesnenin ya yeri işaret edilir, ya sayısı gösterilir; ya nesne soru yoluyla belirtilir, ya da belirsiz şekilde ifade edilir. İşte belirtme sıfatları bu belirtme şekillerine göre dörde ayrılır:

1. İşaret Sıfatları
2. Sayı Sıfatları
3. Belgisiz (Belirsizlik) Sıfatlar
4. Soru Sıfatları

1) İşaret Sıfatları:

İşaret sıfatları, nesneleri ve kavramları işaret etmek amacıyla kullanılan kelimelerdir. Varlıkları işaret yoluyla belirtir. İsimlerden önce gelirler ve isimlere sorulan “hangi” sorusuna cevap verirler.

İşaret Sıfatlarına Örnekler: 

ÖNEMLİ NOT:
Ayrıca ” -ki ”  ve ” -deki ” ekleri ile türetilmiş olan sıfatlar da işaret sıfatı olarak kabul edilir.

ÖRNEKLER:
* Yoldaki işaretler
* Öndeki sıra
* Sondaki yolcu
* Sıradaki insanlar

ÖNEMLİ NOT: 
İşaret sıfatları çekim eki almazlar alırlarsa işaret zamiri olurlar. Örneğin;

– Bu tabloyu çok sevdim. (İşaret Sıfatı)
– Bunu çok sevdim.(İşaret Zamiri)

2) Sayı Sıfatları:

Sayı sıfatları nesnelerin sayılarını belirtme için kullanılan kelimelerdir. Sayı sıfatları da kendi aralarında beşe ayrılır. Bunlar;

a) Asıl Sayı Sıfatları
b) Sıra Sayı Sıfatları
c) Üleştirme Sıfatları
d) Kesir Sayı Sıfatları
e) Topluluk Sayı Sıfatları

a) Asıl Sayı Sıfatları:

Hiç ek almadan varlıkları tam sayı olarak belirtirler. İsimlere sorulan “kaç” sorusuna alınan cevap asıl sayı sıfatıdır.

ÖRNEKLER:
* Altı kaşık 
* Yirmi saat 
* Beş kıta  
* Bin iki yüz çocuk
* On beş lira

b) Sıra Sayı Sıfatları:

Varlıkların sıra bakımından sayılarını belirtir. Nesneleri derecelendirir. Sayılara “(i)nci” eki getirilerek yapılır. İsimlere sorulan “kaçıncı” sorusuna alınan cevaptır.

ÖRNEKLER: 
* Birinci sınıf     
* Üçüncü ders
* Yirmi birinci yüz yıl 
* Beşinci kıta

c) Üleştirme Sayı Sıfatları:

Varlıkların paylaştırılmasını, üleştirilmesini ifade ederler. Bölüştürme anlamı taşıyan bu sıfatlar sayılara (asıl sayı sıfatlarına diyebiliriz) ”-er”  eki getirilerek  yapılır. İsimlere sorulan “kaçar” sorusuna cevap verir.

ÖRNEKLER:
* Dörder ekmek
* On ikişer çocuk
* İkişer gün
* Biner lira

ÖNEMLİ NOT: Üleştirme sayı sıfatlarında çokluk anlamı olduğu için sıfatın yanındaki isme çoğul eki getirilemez.

d) Kesir Sayı Sıfatları:

Adları tam olarak değil de kesirli bir biçimde belirten sıfatlardır. Çoğunlukla tek kelime halinde değil, bir kelime gurubu şeklinde bulunurlar. Sayıların sonlarına “-de (-da)” eki getirilerek yapılır.  Yalın halde bulunan ve tek kelimeden oluşan “yarım, çeyrek, tam vb”  gibi kesir sayı sıfatları da bulunmaktadır. İsimlere sorulan “kaçta kaç” sorusuna cevap verirler. Alınan cevapta kesir anlamı bulunmalıdır.

ÖRNEKLER:
* Üçte bir ekmek
* Yüzde on komisyon
* Yarım ekmek
* Çeyrek altın
* Tam gün

e) Topluluk Sayı Sıfatları:

Varlıkların sayılarını toplu olarak belirten sıfatlardır.

ÖRNEKLER:
* İkiz kardeş  
* Dördüz bebek

NOT:  Topluluk sayı sıfatlarından sonraki isim tekil de olabilir çoğul da. Örneğin;

* İkiz kardeşler

3) Belgisiz Sıfatlar:

Varlıkları tam olarak değil de aşağı yukarı, belli belirsiz belirtmeye yarayan sıfatlardır. Bu sıfatlar nesnelerin dış vasıflarını, özellikle sayılarını, miktarlarını belirsiz olarak bildirir.

Belgisiz Sıfatlara Örnekler:

ÖNEMLİ NOT: “Bir” sözcüğü varlığın sayısını bildiriyorsa sayı sıfatıdır. Herhangi bir anlamına geliyorsa belgisiz sıfattır.

ÖRNEKLER:
* Küçük kız bir gün sonra eve geldi. (Sayı sıfatı)

* Küçük kız elbet bir gün eve gelecek. (Belgisiz sıfat)

4) Soru Sıfatları:

Varlıkları soru yoluyla belirten sıfatlardır. Cümlede soru anlamı soru sıfatıyla sağlanmıştır. Cümlede soru sıfatını kolaylıkla bulmak için soru anlamlı olan sözcüğün yerine başka bir sözcük getirilir. Soru kelimesinin yerine getirdiğiniz kelime sıfat görevini karşılıyor ise (bu herhangi bir sıfat olabilir) soru anlamlı kelime “soru” sıfatıdır diyebiliriz.  

Örneğin “Kaçıncı öğrenci” kelime grubundaki “kaçıncı” kelimesi yerine “üçüncü öğrenci” dediğimizde gelen yeni kelime sıra sayı sıfatıdır. Yani bir sıfat çeşididir. Bu yüzden önceki soru kelimesi de soru sıfatıdır diyebiliriz.

Soru Sıfatlarına Örnekler:

SIFATLAR KONUSUNA AİT TÜM İÇERİKLER;
– Niteleme Sıfatları
– Belirtme Sıfatları
– Sıfatlarda Pekiştirme ve Küçültme