Kişi Zamiri

Kişi Zamiri Nedir ?

Zamirler isimlerin yerini tutan sözcüklerdir. Dolayısıyla kişi zamiri de adı üstünde kişi isimlerinin yerine kullanılabilen sözcüklerdir diyebiliriz. Örneğin;

Kemal, bu evin en büyüğüydü.
(Kemal: Kişi İsmi)

O, evin en büyüğüydü.
(O: kişi isminin yerine geçen kişi zamiridir)

İnsan isimlerinin yerini tutabilen kişi zamirlerinin tekil ve çoğul olarak sıralaması şu şekilde yapılmaktadır:

1.Tekil Şahıs   =  Ben
2.Tekil Şahıs   = Sen
3.Tekil Şahıs   =  O

1.Çoğul Şahıs =  Biz
2.Çoğul Şahıs =  Siz
3.Çoğul Şahıs = Onlar

“Ben, sen, o, biz, siz, onlar” kişi zamirleri isme gelen çekim eklerinden “hal ekleri, ilgi eki, çoğul eki ve eşitlik eki” gibi ekleri alabilmektedir.  Ayrıca ben ve sen adılları ismin “e” yönelme hal ekini aldıklarında değişime uğrayarak ben-e = bana   sen-e= sana şeklinde kullanılırlar. Aşağıdaki görselde hal ekleri ile çekimlenmiş kişi zamirlerine yer verilmiştir.

KİŞİ ZAMİRİNE ÖRNEK CÜMLELER

Ne güzel yaratmış seni yaradan,  (Ayşe’yi)
Uzanmasın sana yar yar eller incitir.  (Ayşe’ye)

Sofular haram demişler, bu aşkın şarabına
Ben doldurur, ben içerim, günah benim kime ne.

Onlar yanlış biliyor kimsenin suçu değil bu
Onun suçu değil bu kader oyunu değil bu, bu benim suçum.

Bana bir masal anlat baba, içinde bütün oyunlarım
Kurtlar kuzu olsun, şekerle bal…

Kişi zamirleri konusu oldukça temel bir konudur; ancak Türkçede konular birbirleriyle bağlantılı olduğu için dikkat etmemiz gereken birkaç nokta bulunmaktadır. Şimdi, bu konulara bir göz atalım.

KARIŞTIRILABİLEN DURUM: “O” ve “onlar” zamirleri bir insan isimi yerine geçmişse kişi zamiri, insan dışındaki bir varlığın yerine kullanılmışsa işaret zamiri olur. Örneğin;

Onlar benimle henüz tanışmadı.
(Kişi Zamiri)

Onlar masanın üzerinde dağınık bir şekilde duruyordu.
(İşaret Zamiri)

NOT: “Ben” adılının tamlayan ve tamlanan eki “–im”dir. Örneğin;

Benim derdim bana yeter bir de sen vurma.
(Tamlayan) (Tamlanan)

Dönüşlülük Zamiri

Kişi zamirleri altında incelenen ve kişi isimlerinin yerini tutabilen “kendi” sözcüğü dönüşlülük zamiri olarak adlandırılmaktadır. İşin, özne tarafından bizzat yapıldığını ya da yapana dönüşünü belirten dönüşlülük zamiri, yukarıdaki kişi zamirleri gibi çekimlenebilirler, cümlede kişi zamiri ile birlikte kullanıldığında cümleye pekiştirme anlamı kazandırır.

ÖRNEKLER:
– Bu işin tamamını ben kendim yaptım.

– Kendine hiç sordun mu nerede yanlış yapıyorum diye!

– Kendim ettim kendim buldum, gül gibi sararıp soldum.

– Herkes kendi derdine düştü.

Dönüşlülük zamirinin tekil ve çoğul olarak sıralaması ise aşağıdaki gibidir:

1.Tekil Şahıs   =   kendim
1.Çoğul Şahıs  =   kendimiz
2.Tekil Şahıs   =   kendin

2.Çoğul Şahıs  =   kendiniz
3.Tekil Şahıs   =   kendi
3.Çoğul Şahıs  =   kendileri

ZAMİRLER KONUSUNUN TÜM BAŞLIKLARI:

A. Sözcük Halindeki Zamirler
1-Zamir Nedir?
2-Kişi Zamiri
3-İşaret Zamiri
4-Belgisiz Zamir
5-Soru Zamiri

B. Ek Halindeki Zamirler
1-İyelik Zamiri
2-İlgi Zamiri