Örtülü Anlam Nedir?
Örtülü anlam; bir cümlenin temel anlamı dışında, açıkça ifade edilmeyen ancak cümledeki ipucu niteliğindeki kelimelerden veya cümlenin genel anlamından çıkarılan bilgi veya düşünceye denir. Üstü kapalı olarak iletilen bu anlamlar, çoğunlukla okuyucunun veya dinleyicinin cümleden çıkarım yapmasıyla anlaşılır.
Örneğin;
➥ Tiyatro oyununa öğretmenlerimiz de ilgi gösterdi.
Temel anlamı: Öğretmenlerin tiyatro oyununa ilgi göstermesi.
Örtülü Anlamı: Öğretmenler dışında başkalarının da ilgi göstermiş olması.
Bu cümlede tiyatro oyununa öğretmenler dışında başkalarının da ilgi gösterdiği anlamını “de” bağlacı sağlamıştır.
Örneğin;
➥ Ahmet, belediyenin düzenlediği resim yarışmasında tekrar birinci oldu.
Temel anlamı:
Ahmet’in resim yarışmasında birinci olması.
Örtülü Anlamı:
1- Ahmet’in resim yarışmasında daha önce de birinci olduğu anlamı.
2- Bu yarışmanın daha önce de düzenlendiği anlamı.
Bu örnekte ise Ahmet’in birinciliği daha önce de kazandığı ve yarışmanın daha önce de düzenlendiği anlamları “tekrar” sözcüğü ile sağlamıştır.
Cümledeki Örtülü Anlam Nasıl Bulunur?
- Öncelikle cümleyi dikkatlice okuyun ve temel anlamını belirleyin.
- Cümlede “de” bağlacı” veya “daha, gibi, tekrar, diğer, aynen, artık, eskiden, önceden vb.” gibi kıyaslama/karşılaştırma veya aşamalı durum anlamı sağlayan kelimeler varsa bunlara dikkat edin.
- Cümlede kullanılan bu kelimelerin seçimi ve ifade edilen tonlama, örtülü anlamları bulmanıza yardımcı olacaktır.
Aşağıda “de bağlacı” ve “kıyaslama/aşamalı durum” anlamlı kelimeler içeren cümle örneklerine yer verilmiştir.
Örnekler;
➥ Kardeşim de o kitabı okumuş.
(Kardeşi dışında başkasının da o kitabı okuduğu anlaşılıyor.)
➥ Bu kitabı daha ilgi çekici buldum. (Kıyaslama)
(Başka kitapları da incelediği anlamı çıkarılabilir.)
➥ Esenboğa Havalimanında güvenlik önlemleri artırıldı. (Aşama)
(Daha önce de birtakım güvenlik önlemlerinin alındığı anlaşılıyor.)
➥ Tekrar teşekkür etmek istiyorum, yardımlarınız gerçekten değerli.
(Daha önce de teşekkür ettiği anlaşılıyor.)
➥ Dün yaptığımız planı yine değiştirmek zorunda kaldık.
(Daha önce de plan yaptıkları ve daha önceki planlarını da değiştirdikleri anlamları çıkarılabilir.)
➥ Artık daha fazla zamanım var, hobilerime daha çok vakit ayırabiliyorum. (Kıyaslama)
(Eskiden vaktinin daha az olduğu anlaşılıyor.)
➥ Okula eskiden bisikletle giderdim. (Kıyaslama)
[Daha önce farklı şekilde (yaya/otobüs/servis vs.) okula gittiği çıkarılabilir.]
Örtülü Anlam Örnekleri
Aşağıda örtülü anlam içeren örnek cümleler mavi fontta gösterilirken, cümledeki örtülü olan bilginin/düşüncenin ne olduğu ise parantez içinde gösterilmiştir.
- Bu yılki LGS sınavında da kolay sorular vardı.
(Daha önceki sınavlarda da kolay soruların sorulduğu anlamı cümlenin örtülü anlamıdır) - İşler artık yoluna girmeye başladı.
(İşlerin daha önce yolunda gitmediği anlamı) - Gösterinin sonunda o da ayakta alkışlanmış.
(Ayakta alkışlanan başka kişilerin de var olduğu anlamı) - O, annesi gibi çok üretken biri.
(Annesinin de çok üretken olduğu) - Kültürel etkinliklere daha çok katılmam gerekiyor.
(Az da olsa kültürel etkinliklere katıldığı anlamı) - Artık bu şehirde yaşamak istemiyorum.
(Eskiden bu şehirde yaşamayı sevdiği) - Eskiden daha fazla müzik dinlerdim.
(Şu sıralar daha az müzik dinleyebildiği anlamlı) - Bu restoranda da lezzetli yemekler sunuluyor.
(Gidilen diğer mekanlarda da lezzetli yemeklerin sunulduğu anlamı) - Çalışma hayatımla ilgili bu defa doğru bir karar verdim.
(İş hayatına dair daha önce verdiği kararların doğru bir karar olmadığı anlamı) - Sporda da oldukça başarılı performans gösterdi.
(Başka alanlarda da başarılı olduğu) - Bugün de sensizliği çok derinden hissettim.
(Daha önce de yine aynı hissi yaşadığı anlamı) - Pazarda satılan meyve ve sebzeler daha taze ve ucuz oluyor.
(Pazar dışındaki yerlerde pahalı ve daha az taze anlamı) - Sabahları çok yorgun uyanırdım.
(Artık yorgun uyanmadığı anlamı) - Kardeşimin endişeli bakışını fark ettiğimde, kaygılarım daha da arttı.
(Daha önce de kardeşi ile ilgili kaygılarının olduğu anlamı.) - Soframız kalabalık olmadığında yemeğin de pek tadı olmuyor.
(Daha önce kalabalık şekilde yemek yendiği ve bunun daha keyifli olduğu anlamı) - Diğer müşteriler kahve içmeyi tercih etti.
(Kahve içmeyi tercih etmeyen müşterilerin de olduğu anlamı) - Son zamanlarda garip rüyalar görüyorum.
(Önceden garip rüyalar görmediği anlamı çıkarılabilir.) - Bu proje gelecekte büyük etkiler yaratabilir.
(Projenin henüz bir etkisinin olmadığı anlamı çıkarılabilir.) - Yarın akşam da yemeği dışarıda yiyelim.
(Dün ya da daha önceki günlerde de yemeği dışarıda yediklerini anlayabiliyoruz.) - Bu yaz Ankara’yı da görmek istiyorum.
(Daha önce başka şehirleri gördüğü anlamını çıkarabiliyoruz.)
SON OLARAK;
Sınavlarda karşınıza bu konu ile ilgili aşağıdaki şu soru kalıpları gelebilir:
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde örtülü anlam bulunmaktadır/bulunmamaktadır ?
- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “…” anlamı çıkarılabilir?
- “…” cümlesinden aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
DİĞER CÜMLEDE ANLAM KONULARI;
– Nesnel ve Öznel Yargılı Cümleler
– Doğrudan ve Dolaylı Anlatımlı Cümleler
– Karşılaştırma Cümleleri
– Koşul Sonuç Cümleleri
